Friday, October 9, 2015

Caan Sinah Aa Thlengmi Ka Sining (Part II)

US December thla cu akik tuk. Nort-Eastern lei ko hi akih a zual i snow a tam khun fawn.

Rumra a ngei ngai nain a hlun tuk cangmi inn pipi deuh in a khatmi New York State khuapi, Albany khua cu Malaysia in a van phankami ka caah cun akihning a fak tuk hringhran. Mi chawkvak an tlawm tuk caah a daih zong a dai tuk fawn. Kuala Lumpur he cuai van thlai lebang ahcun ziak a umlo tuk. Sihmanhsehlaw, ka lungthin cu a dai lo, a vamh in aa vaam. Ruahchannak ka ngeihmi zong, innhlun pipi sin ah an hlun fawn lo. A tuanh(ran) khawh chungin sianginn ka kai lai i chawhlehnak (business) kong ka cawng lai, tiin ka tha a tho tuk. Zokzok in ka zalh colh nain duhning in a tlamtling kho lo. Sianginn cu ka lut kho colh nain sianginn man pek ding phaisa ka ngei lo (A caan a um tilo caah cozah sin ah phaisa cawinak ding zong ka tuah manh ti lo) Cucaah, teimaak deuh in chawva kawl kaa awt. Chikhat te cu ka tha a chia pah nain ka ruahchannak a zor taktak hlei lo. A ngaingai ahcun ka tonmi hi kum 18 a si hnu ah US a phan i college kai a duhmi mino poah nih an ton cio hngami thil a si ko cumu.

Sianginn ka kai khawh colhlo mi cungah ka lung a rawh tuklo nak cu cacawn kaa timh dan hrimhrim hi aa phundang caah a si kho men. Teimaak chuah ngai in sianginn kai thluahmah i catang sangpi lim khi kaa ruahchanmi a si lo. Ningcang thei tein chawva kawl thiamnak ding caah a herhmi theihhngalhnak chap duh tu ah cacawn kaa tim. Phundang in chim ahcun fimnak (academic) lei lam kal duhah si loin chawva kawlhawlnak bawmtu ding ah cacawn ka duh hi a si. Cucaah, ka tonmi cungah lungfaak tuk lem loin chawva ka kawl. Sianginn cu a kainak phaisa ka ngeih tik poah ah ka kai te ko lai, ka ti salam. Sihmanhsehlaw, ka cawn duhmi thil kongah daithlang pathlawk in ka um sawhsawh lo. Cucu ka felfai bia zong a si lo i teiman ka tluk bia zong a si fawn lo. Ka zuammi thil a si caah a si ko. Nifatin in chawlehnak vawlei kong cu internet hmang in ka ihnak khan in ka dawi camcin. Companies pathum-li stock te khin a taktak a si lomi portfolio hmete kaa ser i chun-zaan in an man ka ven tawn.

Hmunthar ah amahlawng in a phankami kan ti cu hmundang le ramdang ah a ummi ka hawile hi ka ngai chuahchuah hna. Cucaah, voidang nakin ka Facebook hmanning a fak deuh. Smart phone ka ngei rih lo i computer in ka Facebook caah voikhatlo ah FB cahmai ka phan kho lo (Apps a um lo cumu). Search Engine pakhat khat in kawl hmasa a herh peng. Cucaah, "Facebook" timi ka van t'ial poah ahkhin "Log-in Link" lawng si loin Facebook company news kong khi a tang hrawngah a lang chih lengmang. Cucaah, May 18, 2012 ah Facebook cu pumpak ngeihmi company (private company) in mipi ngeihmi company (public company) ah aa thleng lai, timi thawngpang cu tuanpi in ka theih ve. May 18, 2012 zinglei suimillam pakua (EST) ah Facebook Founder Mark Zuckerberg nih NASDAQ Stock Exchange onnak darkhing a tum khawh in Facebook cu "FB" timi "Stock Symbol" in Share khat ah $38 in zuar aa thawk. Biadang in chim ahcun Facebook IPO man (Initial Public Offering price) cu Share khat ah $38 a si. Facebook cu mi tampi nih kan hman tukmi Social Network a si tikah investors (phaisa phumtu) nih an duh tuk i ni tlawmpal a kal ahcun Share khat ah $60 renglo tiang a phan. Sihmanhsehlaw, thla thum hmanh a rauh hlan ah Facebook caah thil sining aa thleng dih t'han.

Facebook nih phaisa an hmuh biknak hi cawngngia (Advertisements) in a si. Public company an sika te ahcun an phaisa lut dihlak i 87% hrawnghrang bak hi advertisement in a si. Cucaah, ruahning bantukin advertisements in phaisa an luhter khawhlo ahcun phaisa phumtu hna nih an zaamtak dih ding a fiang. Investor tamtuk nih voikhatlo ah an kaltak hna ahcun an share man a tla tuk lai i mi tampi nih sunghnak an hmuh lai. Facebook company a dirhtu le a hruaitu pawl lebang cu fak tukin sunghnak a co dingmi an si. Zeicatiah, an chawva ngeihmi tam-u khi phaisa fang in a si lo. An company stock in a si. An nihlawh bakbak hmanh khi phaisa fang nakin stock in tam deuh an i pe (Hihi cu public company nganpi poahpoah nih an hruaitu bikbik pawl caah an tuahmi hna a si ko). Cu bantuk sunghzatlaknak nganpi cu kum 2012, August thla dihlai hrawngah FB nih a ton taktak. A luancia thla thum lio ah Share khat ah $60 hrawng in aa zuarmi FB Stock cu Share khat ah $17-18 hrawng lawng a man. Phundang in chim ahcun FB Stock man cu thla thum chungah 70% hrawng bak a tla.

FB Stock umtuning cu ka dawi pengmi a si ve tikah fak tuk lawmmam in thil sining aa thlengmi nih lungsivang in a ka tuah ve. Investor tampi nih an rak ruahning bantukin FB nih phaisa a hmuhnak a t'hanchoter khawhlo caah mah bantukin thil a can hi a si, timi cu ka theih. Advertisements in phaisa luhning a nuar deuh caah a si, timi zong ka fiang fawn. Sihmanhsehlaw, aman tlakning a fak tuk lawmmam mi le FB company sining taktak hi aa kawngkawh ko maw, timi nih ka lung a ka tuai. Vawleicung ah nifatin in Facebook a hmangtu kan karh, timi le al awk a t'hami a si fawn lo cumu. Mitpurh hnarcawih in thil umtuning taktak theih duh ah thuh deuh in thil sining hlathlai kaa thawk.

Vawleicung ah mi tambik nih kan hmanmi social network site, Facebook nih 2012 kum thokka hrawngah a rak tonmi harsatnak cu technology company dangdang zongnih an rak ton ciomi harsatnak a si. Computer in a rak hmang tawnmi minung tamtuk nihkhan caantawite chungah kan cell phone in FB kan hman. Cu tikah Facebook nih an kan dawi kho colh lo. Tuan deuh ahcun FB kha computer in a hmangtu kan tam caah advertisement formats an sermi kha PC hmai he aa tlakmi an si. Sihmanhsehlaw, ruahlo tukin minung tamtuk nih computer silo in kan phone in kan Facebook tikah PC ca deuh ah rak sermi advertisement pawl kha duhning in kan phone cahmai cungah thlak khawh an si ti lo. Cucaah, Facebook nih advertisement in phaisa a hmuhning dan kha fak tukin a suk. Zokzok in remh aa zuam ko nain investor pawl nih an hngak kho lo i an chuahtak thluahmah tikah fak tukin an stock man a tlak hi a si. Stock zong hi thildang bantuk te a si ve, Supply le Demand nih a mawgh ve ko. Cawk a duhtu nak in zuar a duhtu an tamdeuh ahcun aman a tla i a ling-ta-let in a si ahcun aman a kai ko.

Public Company poahpoah nihcun upadi ning in thla thum ah voikhat (quarterly) in an phaisa hmuhning le hmanning langhter zungzal a si. Facebook Stock man a tlak tukmi zong hi Facebook nih thlathum chung an cawlcanghning an langhtermi cazin chungah investor nih an duh lomi kanaan (number) an hmuh caah a si (Advertisement in a lutmi phaisa a t'hacho tuklo mi kha an lungtling lo). Sihmanhsehlaw, hmailei caansau pi tiang ca ruat buin cuanh ahcun Facebook nih t'hatnak tampi a ngei ve t'hiamt'hiam. Facebook a hmangtu minung hi rang tukin nitin in kan karh (phaisa kawl khawhnak dingah lam a tam deuh tinak). Facebook nih atulio ah a tonmi harsatnak hi a tei khawh men lai, timi hi a fiang ngaingaimi a lo fawn (A caan tawisau belte hi ruahchung awk a har). Cun, CEO Mark Zuckerberg nih Shareholders sinah a t'ialmi cakuat maktara zong a um. "Zing fatin in riant'uan kaa thawh ahhin Facebook Stock man kaiter ding kong hi ka ruahmi ah aa  tel bal loh, zeitindah teinak a hmumi company kan si khawh lai timi tu nihhin ka nunnak a chilh zungzal" tiah a t'ial. Caantawi miakmainak ruat loin caansau caah thilt'ha a ruatmi hruaitu nih an hruaimi company hi a donghnak ah teinak ropui a hmutu an si deuh zungzal, timi cu tuanbia nih fiang tukin an kan chimh ko cumu.

Caan zeimawzat chung ka dawi hnu ah lungthlehnak ka tuah. FB Stock hi ka cawk hrimhrim lai, ka ti. Ka bank account ka zoh tikah $3000 hrawnghrangte ka ngei i a dihlak nawn in hman ding in kaa tim. Ka hmanmi Bank nih an ngeihmi Merril Edge ah Investment Account on ka zalh colh. Sihmanhsehlaw, thil umtuning a tluang lo. Phone in ka chawnh hna i ka hei naam deuh hna. US Citizen na silo ahcun na Green Card kha Fax in rak kan kua, an ka ti. "Ralzam ka si i U.S ah ka umnak kum khat a tlin rihlo caah Green Card ka ngei rih lo, I-94 lawng ka ngei" tiah ka leh hna tikah "I-94 cu na passport he van kan kuat chih ne" an ka ti hoi. "Passport ka ngei lo, asinain mah bantuk account onnak nawl hi cu phung ning tein ka ngei ti ka theih, ka I-94 nihhin a tuah khawh dihmi a si, election ah vote peknak nawl lawnglawng ka ngeilo le a si" tiah ka hro hna. Sihmanhsehlaw, ka phone a tlaitu kha refugee sining kong a thei lomi a si tikah zeihmanh aa hlei lo. A pit bak ko. Sau deuh ka chawnh ahcun ka ai-puan a zual deuh menmen. Cucaah, lungdongh in ka ngol beh.

Thla hnih-thum a von liam tikah Facebook nih an harsatnak cu an van pah khawh taktak. Tluangtlam tein mobile phone cahmai ah advertisements an thlak khawh tikah an Stock cu pakhat ah $40 a phan t'han i caan raulo ah $50 a lonh diahmah (Atu lebang ahcun pakhat ah $90 hrawnghrang ah aa zel peng cang). Atutiang ahhin FB Stock man ka hmuh caan poah ahcun Merrill Edge in ka phone a tlaitu pakhat nu cung ahkhan a thar in ka thin a hang t'han tawn. Mah caan lio ahkhan $3000 man in rak caw ning law mu, tiin khua ka ruah ahhin ka cilkari ka dolh theo. Sihmanhsehlaw, lungcen a ka pek ve t'hiam. Atu hnu ah mah bantuk caant'ha ka hmuh bak ahcun tolhlo hrim kaa zuam cang lai, timi lungput a ka pek......(Peht'han ding)

Part I relnak: Caan Sinah Aa Thlengmi Ka Sining (Part I)

No comments:

Post a Comment