Vanmi Ruahnak Bantuk A Ngeimi, Zohchunhtlak Lai Pasal, Khamh Bawi Hum

Atu bantukin midang nih nan theih dih lai timi hi teh ka phan bikmi a rak si cu. Nangmah lawng na si lo, vawleicung ram kenkip ah a ummi Laimi tampi nih an ka chawnh i thazang an ka pek. Nan cungah kaa lawm tuk hringhran ko. Sihmanhsehlaw, ka sia a rem lo. Kaa phuhrung. Ka ning zong a zak fawn. Zeicatiah, mint'hatnak co duh ah a tuahmi hna ka lo pah cang rua dah, ka ti i...

Online biaruahnak lawngah a kong ka theihmi Lai tlangval pakhat cu Facebook in a phone number le chawnhnak caant'ha ka hei hal. Ka phone a tleih lecangka in theihternak kaa tuah hnu ah "na dam deuh cang maw" tiah thawngpang ka hal colh."Ka dam tuk cang ko ee, sizung in ka t'umnak hmanh a sau pah ngai cang si" tiah awneem tein a ka leh. "Aw, a si maw, a t'ha tuk, ka ruahnak nakin na aw hna a fiang deuh tuk i kaa lawm tuk ve, biachim naa harh tuk lemlo ahcun biaruah kan duh pah ko" tiah ka bia ka peh bakin a cunglei bia khi a ka chimh. Amin cu Khamh Bawi Hum a si.

Dawtnak lungthin in midang caah akal a pe siangtu Khamh Bawi Hum

"Na sia a remlo ngai tak ko men lai, na sining hi ka van in theihthiam piak khawh ngai ko. Kan chawnhmi zong hi phundang piin maw ruat sual lai cih, interview ngaingai khi tuah kan tim lo. Na chuahkehnak le na pumpak kokek sining kong lebang cu pakhat hmanh kan hal lai lo. Nangmah nih na duh zat poah tuin cakuat in rak ka chim te ko. Na ka chimhlo hmanh ah a poi tukah ka ruat lo. Asinain, dawtnak in midang cungah na tuahmi thilt'ha tu hi cu Laimi poahpoah nihcun fiang tein kan theih hrimhrim awk a si. Na tuanbia nihhin mino tampi thinlung ah rian a t'uan lai i hmailei ah midang bawmhduhnak lungthin an ngei deuh lai. Cucu Laimi nih zatlangbu kan ngeihmi CYONA ti bantuk nihcun kan sunhlawih i kan aupi hrimhrim dingmi thil a si. Cucaah, na siaremning poah in thil sicanning kha van ka chim kho law ka duh. Tehtekhan kan fial ko hih" tiah capo pahin ka hei nawr.

Holh loin tlawmpal a um hnu ah "ummm, midang nih thilt'ha an tuah duhnak dingah thazang petu hna a si lai tiah na ruah ko ahcun ka thiamning poah in ka van chim duahmah ko kun lai mu.." a ka ti.

************************

Thantlang peng, Farrawn khua ah a chuak i Halkha ah a t'hanglianmi Khamh Bawi Hum cu a luancia kumkhat fai deuh ahkhan USA, Missouri State, St Louis khua ah a phan. Malaysia a um lio ah Lai ralzaam hngakchia tampi nih fimnak cawnnak, Chin  Students Organization (CSO) ah pumpek in cachimh rian a rak t'uanmi tlangval kum (30) hrawng cu St. Louis Community College ah Teaching major in caantling in sianginn a kai. Cun, aa manh caan ah part time in holhleh rian a t'uan pah chih. Nikhat cu St Louis University Hospital ah mizaw pakhat holhleh piak dingin a holhlehnak company nih rian an pek. 

Holhleh piak dingin a va tonmi mizaw cu azatawkin mirang holh a rak thiam. Mizaw pa hi a luancia caan ah caan hman tein sizung ah a kal pengmi a si ko nain voidang ahcun holhlettu a hmang bal lo. Atutan zong hi amah nih holhleh piak dingin a halmi a si lo. Cucaah, a tlawptu sibawi pawlnih "zeiruangah dah atutan hi holhleh piak dingin nawl na hal zia a si" tiah an hal tikah "aa, keimah nih ka halmi a si lo, nannmah nih nan ka tuah piakmi tu a si lo maw" tiah ar ngai in a leh hna. "Aaaa, kanmah nih kan in hal piakmi a si lo, voidang zong ahcun nangmah tein teh naa chim peng ko cu" tiah mirh pah buin an hei leh chin ve____doctors te hi sizung a tawlreltu ngaingai an si lo caah mizaw holhleh piak kong ti bantuk hi tlamtling in an thei ve tawn lo.

Mizawpa cu mirang holh a thiam ko caah Khamh Bawi Hum nihcun a holh leh piak lem loin a kiangin a hei hngah ko. A zawtnak kongah doctors te hmurka in a chuakmi bia cu tlamtling tein a theih ve tikah a lung a t'ha lo ngaingai. Sizung in inn lei an kir pah zongah bus pakhat an ichit t'i i dong loin bia an iruah. Mizawpa sining cu fiang deuhin a theih tikah holhlet pa cu a lungt'hatlo a zual chinchin. Cuticun, a voikhatnak cu lung nuamlo ngaiin an innlam an panh veve.

Chinram, Tedim pengah a chuak i a t'hanglianmi, kum 30 hrawng a simi tlangval, Lhun Kho Ngam hi aluancia kum 5 renglo ahkhan ralzam dirhmun in USA a rak phan i New York ah Sushi a t'uan. Kho Ngam hi Laitlang ah tanghra tiang lawng a awngmi a si nain tinhmi lianpi a ngei. Hmailei ah stock market ah phaisa phumnak in chawlehnak a tuahmi mirum (a successful stock market investor) si a duh. Pawcawmnak ah a tuah duhmi thil kha aa thok khawhnak ding ahcun phaisa zeimawzat a herh. Cun, chawlehnak vawlei a cawlcanghning le stock market aa pehtleihning kong zongah theihhngalhnak a ngei lo. Cucaah, phaisa khawnnak dingah Sushi a t'uan i aa manh caan poah ah cauk in stock market kong a hlathlai. 

Caan zeimawzat a van kal tikah teirialnak lungthin he rian a t'uanmi tlangval pa cu a chunmang lei ah tluang tein kar a hlang diahmah. Phaisa zeimawzat a ngei cang. Chawlehnak le Stock market kong ah tindumtia hmanh theihhngalhnak a rak ngeih bak lo zong kha a van i thei cang (thiamlo itheih hi thiam hram rak ithok a si cumu). Mirangca a rak thiamlo tuk lebang hi cu aa theihnak a sau ngaingai cang. Cucaah, atulio a dirhmun cu USA a phanhka lio a sining he cuai van thlai chun tikah aa rihzaan tuk hringhran. A lam kip in aa siamremh i a tlamtling ngaingai cang. 

Kho Ngam cu tluang tein aa tinhmi kawltung lei ah kar a hlang diahmah ko nain aa nuam ti lo. A semnak Chinram a ngai i a li a leng. A mitthlam ah a chungkhar rumro an cuang. Aa tuar khawh tilo caah biacahnak pakhat a tuah. Ramdang ah khualtlawn khawhnak cauk (travel document) a sawk i kawlram ah a zuang dingmi vanlawng ticket a cawk. Asinain, Kho Ngam nih ticket a cawkmi vanlawng hi aa cit thai lo. A cancel t'han. Zeicatiah, ruah loin a fak tukmi a keng ruangah emergency in sizung ah an tlikpi nakin inn ah a kir kho zau ti lo. A tlawptu sibawi nih an chimhmi cu "na kal hi a pahnih ningin t'ha tein rian an t'uan ti lo, 20 % hrawnghrang lawng an cawlcang cang" tiah fiang tein an chimh.

Minung hi kan kal nih a herhning tlukin rian a t'uan khawh ti lo ahcun kan pum chung hmun kenkip ah hnawmtaam an lut i zawtnak phunphun an chuahter. Cucaah, akal a t'halo tukmi cu sibawite nih seh hmangin an kal nih a t'uan dingmi rian kha an t'uan piak tawn hna. Cu bantuk tlawpnak cu "dialysis" tiah an kawh i zarh khat ah voi thum ti bantukin tuah peng a hau. Cucu, Kho Ngam zongnih St Louis University Hospital ah zarh khat ah voithum in a va tuah lengmangmi cu a si.

Dialysis hi Kal t'ha lomi hna caah chihkhat nun pehtu tlawpnak cu a si ko nain damnak taktak a pe kho tu hna a si lo. Akal a rawkmi hna nih sii thiamnak lei in damnak tlamtling an hmuh khawhnak ding ahcun lam pakhat lawnglawng a um. An minung hawi nih a t'hami an Kal kha an cheuhbauh hna a hau. Cucu, New York sibawite nih Kho Ngam hi St Louis ah an t'hialnak a ruang bik a rak si. "New York ahcun nangmah bantuk mizaw hi an tam tuk caah Kal naa hmuhnak ding hi ruahchannak a tlawm tuk hringhran. Cucaah cun nangmah bantuk mizaw an tlawm deuhnak hmun ah kan in kuat lai i nangmah ca zongah a t'ha deuh lai, tiin Missouri State ah an rak t'hial hi a si.

***************************

Khamh Bawi Hum cu voidang tawn bang, holhlet dingin St Louis University Hospital ah a kal t'han. A holhleh piak dingin a rak hngaktu mizaw cu kan hnu zarh ah bus chungah saupi bia a rak ruahtu Kho Ngam a rak si t'han ai. Doctors te nih an van ton tikah a holhmi leh piak lemlo in an kiang in a hngah t'han hna. 

Tutan cu thil sining aa dang. Kho Ngam a rak zohtu sibawi cu an ikhat ko nain an muihmai le an cawlcanghning aa phun dang. Voidang nakin aa biatak deuhmi an lo. A si taktak! "Na zawtnak hi kum hnih le cheu chung hrawng kan in thlawp cang i naa hlei ngaingai kho lo. Cucaah, American Kidneys Donor Association ahhin na min kan khumh lai i Kal hlutu na hngak hna lai. Na van a t'hat sual ahcun tuan ngai zongah maw na hmuh khawh te ko" tiah thawngchia an thanh pahin ruahchannak an pek pah. 

"Kal hlutu na timi cu zeibantuk minung dah an si?" tiah an kiangah a t'humi Khamh Bawi Hum nihcun doctor cu a hei hal. 

"Kal hlutu cu mi zeipoah an si kho ko. Sihmanhsehlaw, voi tam deuh cu motor mawnghnak license an tuah lio ah "motor accident in ka thih sual ahcun ka taksa le ka chungthin hna hi midang caah rak hmang  te hna u, tiah biakamnak a ngeimi hna khi an si deuh ko. Chungkhat unau le hawilekom nihhin a caancaan taktak lawng ahkhin an hlut ve tawn hna" tiah t'uanvo ngeitu nih a leh.

Holhlet pa nihcun "an Kal a t'ha rihmi mithi nih an hlutmi le a nung liomi nih an hlutmi hi teh mizaw caah an t'hatning aa khat maw" tiah a hal chap. "Aa khat lo, a thi cangmi Kal nihcun na hawipa hi kum 10-20 chung hrawng lawng a nun ter men lai. A nung liomi Kal tu nihcun kum 20-30 tiang tel cu nunnak a pek khawh lai dah" tiah a leh.

"Aw, kaa lawm. Cu hlan ah nan ngeihmi mizaw pawl nihhin Kal hmuhnak dingah aa buaktlakin zeican hrawng dah an hngah cio tawn" tiah a hei ti t'han? Doctor nihcun "a chim awk a har ngai. Nain, kum hnih hrawnghrang tel hi cu an si deuh dih ko. A dam liomi sinin hmuh ding lebang hi cu ruahchan awk a um tuk lem lo" a ti.

"Kal hlutu an um zau lo ahcun ka hawipa hi zeitindah a si ne lai" tiah a hal chap t'han tikah "aw, midang tampi zong hi Kal hlutu an hngahnak ah an nunnak a liam cio ko ee, ka nau" tiah awneem ngaiin an chimh.

Khamh Bawi Hum a lau! Amit au aa dang puuttt!!!

Doctors zong cu rian herh ah innkhan dangah an kal dih ta duak caah anmah pahnih lawng cu thachia ngai in bia an i ruah. 

"Ka hawi, na thi zei thi dah a si" tiah Khamh Bawi Hum nih a hal tikah "A+" tiah Kho Ngam nih a leh. "Eee! Kan thi aa khat, keimah nih Kal cu kan hlut lai na duh maw?" tiah thatho ngai in a ti. Kho Ngam cu a theihmi bia nih a lau ter. Aa zumh kho lo. "Umm" zong a ti lo i "Aaa" zong a ti lo. Holh loin Khamh Bawi Hum cu a zoh hnu ah khatlei aa mer.

"Hmaikhaplo zongin um hlah, zeihmanh zong kan hal lai lo, na nun ve nak ding a si ko tham ahcun kan hlut sawhsawh ko lai, minung tham cu Kal pakhat lawngin kan nung kho ko hme cu" tiah Khamh Bawi nihcun a hnek chih tikah Kho Ngam nihcun lawmhnak mitthli he alu a suk. 

Nurse nu cu an khan ah a rak luh t'han tikah Khamh Bawi Hum hmur in a theihmi bia nih khuaruahhar in a tuah ve. "Sayamah, a si khawh ahcun ka hawipa hi keimah nih ka Kal hlut ka duh ko" timi bia cu faing tein a theih ko. Sihmanhsehlaw, aa zumh kho colh lo, a hnatlam sawhsawh ah a rel. "Zeitin ee?" tiah a hal t'han. A van theiht'han rih tik ahcun umtuzia a thiam ve lo. Zokzok in doctors a chimh hna."Na ruahnak cungah kan in upat tuk. Amah belte, hi bantuk hi cu rianrang in tuah khawhmi a si lo. Step-by-step in tuah dingmi vialte na lim hmasa hnu lawngah na hlut taktak khawh te lai ee" tiah neem tein thil umkalning an fianh. Amin le a sining zeimawzat kha a hal hnu ah "hi bantuk kongah t'uanvo ngeitu hna nih thaizing ah meeting an van tuah lai i biakhiahnak an ngeihmi cu phone in thawng kan van in thanh te lai mu" an ti.

A hmaizarh in cun Kho Ngam nakin  Khamh Bawi Hum hi sizung ah a kal a tam deuh cang. Operation tuah taktak hlan ah ton hmasa dingmi minung le tuah hmasa dingmi tests a tamtuk tikah dinlo in sizung lam a panh camcin cang. Zungkhan tleutleu chungah a tonmi doctors le mifim tampi nih bia phunkip an hal. Cun, tuah aa timhmi thil hi t'ihnung tukmi a si zia zong kha a lung a fian taktaknak dingin an chimhruah cio. A biaruah a dongh tik poah ahcun an zapi tein upatnak an pek dih i forhfialnak bia tu an chim dih. Sizung Pastor zongnih midang cungah tuahser aa timhmi cungah upatnak a pek i Pathian bia in thazang tampi a pek.

********************

Dec, 10, 2014 ah a ringmi a phone cu hnawhsare ngai in Khamh Bawi Hum nih a tleih. "St Louis Univesity Hospital in kan si, test naa tuahmi vialte kha a tlamtlin dih caah na hawipa Kal hlut dingin na sawkmi kha Transplant Team nih approved an tuah cang. Jan 15, 2015 ahkhin nan pahnih in sizung ah rak ra te ulaw operation kan in tuah te hna lai" tiah an van ti. Sizung nih thawng an van thanh hi Kal hlu dingin nurse nu sinah bia a rak chimnak in thla thum renglo hnu ah a si.

Jan 21, 2015 ah dam tein sizung in a chuakmi Khamh Bawi Hum cu zarh khat a rauh hnu ah phone in ka hei chawnh ve. "Zeiruang thengthengte ah hme na theih bal lomi minung caah na Kal hi na hlut rengreng" tiah ka hal hramhram tikah hitihin a ka leh.

Saduhthahnak nganpi he amah tein aa zuam t'ialmalmi ka miphun hawi pakhat nih aa ruahlo ningin damlonak a ton ruangah lungdong ngaihchia tukin a intuarmi ka hmuh tikah ka nunnak nih a celh lo. Midang bantukin Kal hlutu khi va hngak ve sehlaw a hmuh hlan ah a nunnak a liam men lai, tiah ka zumh. Vant'hat tuk ahkhin vaa hmuh sual hmanh sehlaw mithi Kal a si hnga i saupi a nung hlei lai lo, timi ka theih fawn. Keimah nih ka hlut ahcun kum 20-30 hrawng a nung rih lai i a rak itinhmi zalht'hannak caag caant'ha a ngeih hlei ah innchungkhar hmanh a ser kho manh lai, timi ka tuak tikah ka um sawhsawh kho lo. A zohkhenhtu nurse nu sin ah a voikhatnak biakamnak ka rak tuah lio ahkhan cun a fawi ngaingai ko. Lungawt'awmnak zeihmanh ka rak ngei bak lo. Sihmanhsehlaw, sibawi sangsang nih test phunphun an van ka tuah i ka cungah a cang sual khomi thil dangdang an van ka chimh lengmang tik ahcun kaa let pah deng theo. Asinain, a donghnak ahcun midang pakhat nunnak khamh khawhnak ding a si ahcun lunglawm tein ka tuah ngam hrimhrim awk a si ko, timi ah ka lung kaa thlek zungzal t'han.

John 15: 13, Mi nih a hawile caah dawtnak ngan bik a ngeih khawhmi cu an ca i a nunnak peh hi a si.

Note: Dawtnak le Zawnruahnak in midang caah akal a pe siangtu Khamh Bawi Hum hi upatnak ka pek. Cun, a license cungah "Organ Donor" ti aa t'ialmi ka si ve mi zong hi kaa lunghmuih.