Chin Community of Indiana (CCI) nih ram ngeitu inntek minung hna nih an kan rem deuhnak ding caah tiin Indianapolis hrawng khuasa Chinmi caah zulhphung an sermi cu a soiseltu kan tam ngaingai. An phunglam sermi nih kan nuhrin covo tamtuk a buar ee, tiah mi cheukhat nih kan ti. Kan nunphung zong a hrawh lai i Khrihfa kan sinak zongah kan zumhnak le kan thazaang a dertertu zulhphung a si lai, tiin a dohtawk zong kan tam. Aho a si ti hmanh theih lomi menmen nih "No More Chin" tiah an tar ruang luklak ah bochanmi upa pipi nih fak tukin an kan buaipi, a titu zong kan um. A dik ngaimi an lo dih ko.
Innlawngmi hmai menmen ah mizei a si theih lomi minung menmen nih “No More Chin” tiah an tarmi ca luklak cu Indianapolis khuasa Chinmi nih buaipi lulh awk a tlak lomi thil a si tak ko men lai. Nain, a fiangmi cu Indianapolis (southside) inntek minung lakah Chinmi an kan remlotu an um ngai cang. Cucu, inntek polices le t’uanvo ngeitu hna nih CCI upate sin ah an chimmi bia nih a fehter ko. “No More Chin” timi catar nih it’hanghnak an kan pek caah kan community nih buaipi awk a tlakmi thil ah a tla. A catartu le a cafang an pical ruangah buaipi a tlak bia a si lo. Mi ramdang ah mah duhsalam in khua a sami Chinmi tampi nih kan innpa chakthlang miphun dang he daw-rem tein khua kan sak khawhnak ding caah ralrinnak tlangau (message) an kan petu a si caah buaipi a phu. Cucaah, CCI upate nih an buaipi mi hi ka lung a tling tuk hringhran.
Indianapolis ah a ummi Chin Khrihfabuu hruaitu le pengtlang kipin upa hna he tonnak an ngeih lio ah CCI nih an thanhmi zulhphung cu a dihlak in ka lungtling dih. US bantukin pumpak zalennak a dirkamh tukmi ram ah khua a sami pumpak cio nih zulh/hman dingah an t’hat tuk caah ka lungtlin a si lo. Sifahnak phunkip nih a chilh in a chilhnak hmun, Laitlang ah fimthiamnak ngei huaha lem loin khua a sa i caan tawite chungah vawleicung ram ropui bik, USA tibantuk ram ah a tomtom in a phanmi, Chin miphun bantuk nihcun kan pawngkam miphun dang he siarem tein khua kan sak khawhnak ding caah kan herh bakmi zulhphung ah ka ruah caah ka cohlannak a si. Biadang in chim ahcun CCI sermi zulhphung hna hi zulh awk an tlak tuk caah kan zulh ding si loin kan zulh lo ahcun hmailei kan miphun caah sunghzatlaknak tampi a chuahpi kho dingmi a si caah kan zulh awk hrimhrim a si, tiah ka ruah.
An zulhphung hna cu a tanglei hi an si.
PUMPAK INN le APARTMENT AH ;
- Khrihfabu sang pumh, peng le tlang/khua pumhnak tuah lo ding.
- Khrihfabu, peng le tlang/khua min in ṭhutpinak tuah lo ding.
- Khrihfabu, peng le tlang/khua Christmas tuah lo ding.
- Khrihfabu, peng le tlang/khua meeting tuah lo ding.
- Inn luh thlacamnak le rawl hrawmnak tuah lo ding.
- Monu thlah tik ah inn hmai/leng ah i don le hlasaknak tuah lo ding.
“PUMPAK INN le APARTMENT AH” tiah CCI nih lianpi in an t’ial ko mi khi an sermi zulhphung a soiseltu cheukhat nih kan i hmuhter duh bak rua lo dah ka ti. Laimi cu chiatni-t’hatni kan ton caan ah khuapi in aa zuanhnawhmi kan si hlei ah a buu in pumhnak a tuah i tlo tukin Pathian a t’hangt’hatmi miphun kan si fawn, cu bantuk kan nunphung dawh vialte cu CCI sermi zulhphung nih a hlohthlau dih lai, tiah kan ti. CCI nih an khammi cu pumh,topi le thlacamnak puai tuah tibantuk a si lo. A tuah duhmi nihcun biakinn le Chin Center tibantuk zapi nih hmanmi hmun ah tuah siseh, an ti. Cucu, US ram sining he aa kawngkawhmi a si. US ahcun pumpak motor cio in umkal a si tikah pumpak inn le apartment ah innpa hnahnawhnak pek loin puai tuah khawh a si bak lo cumu. Miphun dang tampi lakah aa cawhmi mi tlawmte taktak khi cu va si usihlaw kan monu thlah dan tibantuk nihcun pawngkam caah hnahnawhnak a chuahpi tuk men hnga lo nain Indianapolis te hna ahcun Chinmi tong tampi kan um cang tikah kan puai tuah a tamtuk i innpa chakthlang caah khingrit kan sinak a tlawm ti lo. Cucaah, kan iralrin a herh bak ko.
CCI sermi zulhphung nih pumpak zalennak le nuhrin covo (human rights) tamtuk a buar, tiin a dohmi kan ummi zong hi a dik lem lo tiah ka ruah. A ruang cu covo (rights) cu t’uanvo (responsibilities) nih a zulh zungzal. Kan t’uanvo kan tlolh tikah kan covo kan sung t’heo. Cucu, vawlei kalningte a si. Indianapolis ah Chinmi tampi kan umt’i tikah society pakhat dirhmun in kan t’uanvo kan tlohmi a tlawm ti lo. Kan khua le kan pawngkam caah t’hilt’ha kan tuahmi zeimawzat cu a um ve nain khuasak kan thiam lomi le dingrep zulh kan thiam lomi nih innpa chakthlang le sang le zawl caah hnahnawhnak zeimawzat kan chuahter ve. Cucaah, kan pawngkam ummi ram ngeitu minung he daw tein khuasakt’i kan duh ahcun kan covo zong hi zeimawzat cu tongta tlaih in kan itlaih lo a herh cang. Culocun, a donghnak ah kanmah sunghzatlaknak lehlam ah a cang ko lai.
CCI nih an khammi pawl hi kan nuhrin covo an si caah kan zulh ding a si lo, tiah a aukhuangmi pawl hi challenge ka duh hna. US ah khua a sami Chinmi tamdeuh nih kan covo taktak cu thonginn deuh a si lehlam lai. Hihi ralt’ha tein ka chim ngam. A ruang cu US khuasa Chinmi chungah 90% renglo hi lam khatkhat in cozah bawmhnak (public assistances) a eimi/tingco mi kan si lai. Biadang in chim ahcun amah tein aa cawm kho lo i cozah bochan in khua a sami kan si. Cozah bawmhnak cu tinco awk ah aa tlakmi nihcun tinco dingmi thil bak a si ko. Ningzah ding le iphuhrun ding zong a si lo. Sihmanhsehlaw, ningcang loin cozah bawmhnak tinco cu tongthlak khawhmi sualnak an si dih. Cucu, Chinmi tampi nih kan tuahmi sualnak a si.
Chinmi cheukhat cu biakinn chung ahcun kan piangthar ngai nain ningcang loin cozah sinah bawmhnak phunkip kan sawk i lih le hrokhrawl rumro in bia kan chim. A hnubik chuakmi Iphone itlaih buin foodstamp (SNAP) kan ei i medicaid kan hman buin motor t’hat’ha kan caw. Kan fale nih sianginn ah free/reduced price lunches an ei buin innlo t’hat’ha kan zal kho. Tax (ngunkhuai) file caan a phanh tikah nuva kan it’hen i cozah nih an kan pekmi phaisa in sui tleutleu le Laithil dawhdawh kan icawk. Zaran cu van chim lo, kan upat tukmi kan pastors pawl hmanh hi ngunkhuai a pe duh lomi an tamtuk. PhD aa tlaihmi kan pale tampi zong hi zeitimaw in cozah bawmhnak a eimi an tampi lai, tiah ka chim ngam. Mah bantuk miphun menmen cu kan si rih. Hiti ka chim tikah Chin miphun na neek tuk, nan ka ti men hnga. Ka miphun ka neek bia a si lo. Thil sining tein ka chim bia a si deuh. T’hancho kan duh ahcun kan sining hi kan cohlan hrimhrim a herh!
“No More Chin” timi catar nih a chuahpi mi thil pakhat cu media attention (lunglak) a si. Mirang media cheukhat pawlnih Chinmi kan sining an van kan dawi. Indiana State le US ram pumpi mipi nih kan kong an theih deuh lai caah khap khat lei cun thilt’ha ngai pakhat a si ko. Asinain, fak deuh in kan sining an kan dawi ahcun kan caah thil t’halo tampi a chuak kho ve. Cozah bawmhnak (public assistances/ social safety nets) bochan in khua a sami kan tamtuk mi hna hi biatak deuh in media nih an van cawihvirh sual ahcun ram ngeitu minung hna nih an kan huat a zual tuk lai. Mipi nih an kan remlo hnu ahcun “ Chinmi an kan daw tuktu senator ee, congressman ee, major ee, governor ee” kan ti lenmi zongnih an kan dirkamh kho hlei lai lo. Annih cu politicians menmen an si ko. US bantuk democracy ram ahcun politicians nihcun an mipi duhnak kha biapi ah an chiah ko lai. An chiahlo ahcun an bawi t’hutdan an lakkhanh ko hna lai hme cu!
Kan pawngkam miphun dang he daw-rem tein khuasakt’i kan duh ko ahcun CCI nih an kan ser piakmi zulhphung hi lungtho tein zul ko hna usih. Cun, cozah bawmhnak bochan rumro in khua kan sakmi nunzia le ruahnak hrimhrim hi thlau cang hna usih. Kan miphun chungin kanmah ke cungah fek tein a dir khomi minung zeimawzat kan um hnu lawngah miphun dang sinah zalong deuh in khua kan sa kho lai. Cun, kan kaltakmi kan semnak ram zong khi zeimawzat kan sersiam khawh ve te lai. Mi ramdang ah kan nunphung le kan caholh tibantuk kan kilven khawhnak ding zong ahhin zeimawzat cu a tlangpi in rum deuh kan herh ko rua.
No comments:
Post a Comment