Thursday, April 17, 2025

USA le China Chawleh Raldohnak (Trade War)

USA President Trump nih zungkai aa thok tlawmpal in China in USA a lutmi thilri cu ngunkhuai (tariffs) a kai ter. " US ramchung ah sii thalo (Fentanyl) a lutmi hi China ram ah an chuahmi thil (chemicals) hmang in an sermi asi i rammi tamtuk harsatnak le thihnak tiang a pek hna caah an ngolnak hnga dantat an hau" tiin 20% tariffs a lak. April 2, 2025 ah "Liberation Day" tlangtar in vawleicung ram dangdang in USA ah thil a lutmi poah cu an ram sining hoih cio in ngunkhuai lak dingmi a thanh lio ah China cu 34% in a chap than. China nih lehrulhnak tuah dingin thawng a thanh tikah President Trump nih 50% a chap nolh i 104% a phan. China nih 84% in a van lehrulh colh ve i USA nih 125% tiang a kaiter nolh.

China nih USA thilri poahpoah cu 125% ngunkhuai lak dingin thawngthanhnak an tuah ve i "mah hi pin cu USA nih tariffs an kaiter len zongah China nihcun kan kaiter chap ti lai lo, a ruang cu kan i lakmi ret a sang tuk cang i ramhnih karlak chawlehnak caah lam a pit ko cang, kaiter chao lengmang cu nihchuak capo phun hna alo cang lai ee" tiah an ti. USA nih China thilri cu 145% lak dingin thawng an thanh hlei ah President Trump nih term-khatnak a rak tuan lio ah China thil sermi zeimawzat (Electric Vehicles ti bantuk) cu tariffs tampi an rak lak bal cang i Biden cozah zongnih 100% tiangin an rak kaiter mi pawl kha an van kemh chih. Cu tikah USA ah China in a van lutmi thliri zeimaw cu 245% tiangin ngunkhuai lak dingin President Trump cozah nih thawng an thanh.

President Trump le a hawile nih China cu tariffs lawng si loin bia fakfak in an hrocer i an tlirhkhawnh. China cozah tu nihcun dai tein lehrulhnak an tuah i "kanmah nih kan i thimmi a si lo nain hiti tuahto kan tonmi cu a thoktu lei nih an ngol lo ahcun a herhning in a dongh tiangin kan kal ko lai" tiah an chim ve. "Anmah nih pakhat le khat i upatnak he rak kan chawn hmasa sehlaw biaruah kan thok lai" tiin ngunkhuai (tariffs) hmang in chawlehnak ral (trade war) aa domi USA le China hi zeidah an lawh lai timi kongah ruahnak phunkip a chuak. USA cozah hruaitu nih "China nihcun USA market lo cun an celh bal lai lo, an lungkhawn ahcun an i ngaichihnak lehlam asi lai" tiin an chimrelmi cu mi tampi nih zumh asi lio ah China dirhmun hi USA tel lo zongin a fek tuk ve cang i an sung lai lo tiah a ruatmi zong an um ve.

USA nih thil cawknak phaisa (thazaang) kan ngei i China nih thil serkhawhnak thazaang (manufacturing capability) an ngei ve.

Kum 2024 ah USA nih China sin in thil a cawkmi hi $438.9 billion man asi i US nih ramdang thilri a cawkmi dihlak i 13.4% hrawng asi ( USA nih China sin ah a zuarmi thilri man cu $143.5 billion lawng asi- USA cu technology ah an ṭhawng i China sin ah software le services an zuarmi hi trade number ah relchih hna sehlaw tampi a karh ve hnga tiah thaimsang hna nih an ti ve). Biadang in chim ahcun USA nih China sin ah $1 man a zuar lio ah $5 man hrawng a cawk tinak asi i a zuarmi nakin alet nga in a cawkmi a tamdeuh tikhawh asi. USA nih an zuarmi nakin an cawkmi a tamdeuh tukmi boruak ruang ahhin atulio USA cozah nih China he chawlehnak iremnak kongah an ral a tha ngaingai.

China hi thilri serchuahnak ah an thazaang a ṭhawng tuk i USA sin ah thil an zuarmi hi ramdang ah thil an zuarmi dihlak i 16% hrawng lawng asi ve. Biadang in chim ahcun China nih ramdang ah thilri $100 man a zuar tikah $16 man hrawng hi US sin ah a zuar i $84 man hi ram dangdang ah a zuar. Vawlei pumpi nih thilri serchuah khawhnak thazaang (manufacturing capacity) kan ngeihmi dihlak i a zatceo deng hrimhrim hi China nih a ngeih cang ti asi. USA lawng si loin vawleicung ram dangdang ah an thilri chuahmi tampi an zuar khawh hlei ah anmah China bantukin ram dangdang nih USA cawk dingah a herhning in thilri an serchuah khawh baibai lai tiah an zum lem lo. Cucaah, President Trump le a hawile nih zeitlukin an hrocer hna i an rialdit hna zong ah lungdai nawn tein an lehrulh salam khawh rih hna.

“USA nih China sin in a cawkmi thilri pawl hi ram dangdang sin tuin a cawk hlei ah amah ramchung lila ah tampi aa serchuah lai i mizapi nih kan tuar tuk lem lai lo, caansau USA hmailei caah lam ṭha lehlah asi lai” tiin mi cheukhat nih an ruah. “Thilri serchuah (manufacturing) cu fawizaang tein caan tawite chungah tuah khawhmi thil asi lo hlei ah USA cu rian ṭuantu nihlawh man a fak tuk i thadi zaangba mi rian a ṭuan zuammi kan tlawm tuk fawn tikah China le ram dangdang nih an serchuahmi thilri pawl cu man deng ngai dingin kan serchuah kho lai lo; US cozah nih ngunkhuai (tariffs) tampi a lak bu zongah ramdang in a lutmi thil hi an man tamtuk a kai ko zongah USA ramchung i sermi thilri nakin an man a deng deuh ṭhiam rih lai i mizapi kan harsa tuk lai” tiah mi tampi nih an zumh ve. “USA cu zauk phung a hmang i kum tlawmpal ah ram hruaitu thimnak (Election) a tuah pengmi kan si fawn i China bantuk ram hruaitu aa thleng leklek lo i zalong tein hmailei caan saupi ca tiang tuaktan in hruaitu khua a cuanhter khotu ukhruainak a hmangmi ram an si fawn caah thilri serchuahnak (manufacturing) kong ahcun epchun awk kan ṭha kho lai lo, tariffs ruangah thil man a kaimi nih khuasak tuntuknak caah harsatnak a chuahpi lai i ram hruaitu cungah mizapi an thinhung lai i hruaitu thlen duhnak a chuak tuan lehlam lai “ tiah tariffs kongah a thinphang mi nih an ruah dan asi fawn.

President Trump nih tariffs hmangin chawleh raldohnak ( Trade War) a kalpi i China nih a lehrulh ve caah kaphnih in mizapi nih harsatnak zeimawzat kan tong veve lai timi cu al awk a ṭha lai lo. An lungthin an ṭhumh i remdaihnak lei ah kar an hlannak dingah “zei ram dah a tuar fak deuh lai” timi tlukin “zei ram mizapi dah ramkhel buaibainak chuahpi loin intuarkhawhnak a ngei deuh lai” timi hi tampi lai a rel te ṭheo lai.

Vawleicung chawlehnak ah a lian bikmi ramhnih nih nang maw kei tiin an i dironh cang tikah ram dangdang vialte cu a tlawm le tam in a hnuarsuan dih hna lai i tukum vawlei pumpi huap chawlehnak (trade) hi nikum nakin 0.2% in a zorchuk lai tiah World Trade Organization (WTO) nih an zawndomh {President Trump nih ram kenkip in thil lutmi ngunkhuai tampi a kaiter hlan ahcun WTO nih tukum hi nikum nakin 2.7% in vawlei pumpi chawlehnak (trade) a karhcho lai tiah an rak ruahmi asi}.

USA le China chawleh raldohnak (Trade War) hi zeitindah a dongh te lai i ahodah aa tei deuh te lai timi cu caan nih bia a chim te dingmi asi. A linsa tukmi boruak hi caan tawite chungah aa siamremh khomi asi i fak chinchin in aa sukkhak kho rihmi zong asi ve fawn. Boruak hoih in khuasak tuntuk zia thiam a herh lai i lungdai tein hmailei caansau ca tuak in khuakhan lairel thiam a biapi chinchin lai dah.

No comments:

Post a Comment