Wednesday, March 5, 2014

Putin le Ukraine Cawnpiaknak Asiloah Zeiruang ah Putin nih Obama Bia A Lak Lo?

Luhak Putin nih nizan ah Ukraine ram buainak ah ralkap hmang in aa thlaknak kong he pehtlaiin thawngfianhnak a tuah. "Crimea ramthen chung ah daihnak a len i ningcang tein thil a kal khawhnak ding caah anmah hruaitu le mipi bawmhhalnak aw ngai in ralkap kan thlahmi a si ko" tiah a nolh rih ko nain Kiev lei ah ralkap lanhter ding in aa timhlonak kong a chim chih. "Ukraine khuapi Kiev lei ah ralkap kalter an hau rih lem lo tiah kan ruah ko" tiah a chim chihmi nih a thin aa dawmhmi vawleicung hruaitu pawl, chikkhat an thawpi chuah caan a pek hna kan ti ko lai.



Obama le a hawile pawl lawng hi hnangam deuh in a thawpi a chuahmi an si lo. Russia chawlehthalnak(economy) zong a thawpi a chuah ve. Russia Stock Exchange, Micex Index cu Crimea tikulhfonghlei ah Russia ralkap a tawmtawm in an lut tiah thawng a than tuk lio, nikhat ni ah 10.8% bak a tla. Phundang in chim ahcun Micex Stock Index ah shares a zuarmi companies pawl nih Putin cawlcanghnak ruang ah nikhat ni lawng ah USD 60 billion hrawng an sung ti nak a si___thawngfianhnak a tuahmi hi mah hi ruang ah a si bik lai tiah chawlehthal lei mithiam pawl nih an zumh. Russia nih Ukraine a luhhnawh timi thawngpang nih NYSE telin vawleicung Stock Market Index vialte, nikhat ni ah an zor dih. Cucu, Putin bianem kakhat nih a van kai ter ngai than hna. Thawngfianhnak a tuah hnu in vawleicung Stock Index vialte an kai dih i Micex Index lebang cu 5% bak a kai than.

Ziah, milungkhong Putin cu cutluk cun maw huham a ngeih ko? A bia kaakhat nih maw vawleicung chawlehthalnak(economy) ngandamnak tahfung a simi, Stock Market cu a chuk le cho ah a thui khawh ko? Putin nih humham a ngeih tuk lawmmam ruang ah hiti hin Market a cawlcanghter khawhmi a si lem lo. Chawlehthalnak nihcun daihnak a duh tuk. Ram daihnak a um lo ahcun chawlehthalnak a tluang kho lo. Ralkap tampi le raldohnak hriamnam thatha a ngeimi ram nih ningcang loin mi ramdang ah hriamnaam he a luhmi nih vawlei daihnak tam tuk a hrawh. Ukrainian pumpak pakhat cio nih an ngeihmi nuhrin covo a simi, zalonnak le sit'hatnak tbk cu Putin cawlcanghnak nih hnursuan a timhmi kha chawlehthalnak vawlei nih a hmanlo tiah a van langhter khi a si ko.

Chawlehthalnak a tluan ahcun mi zapi sithatnak a chuak. Sithatnak le zalonnak hi aa sengmi an si fawn. Pumpak zalonnak le sithatnak a upat i phung le lam hmang in thazang a petu uknak phung cu Democracy kan ti ahcun kan palh tuk lem lai lo. Cucaah, communism aa tleihmi Putin nih amah tein uknak nawl a ngeimi Ukraine kha ningcang loin a luhhnawhnak in Democracy a ral-onh(challenge) kan ti khawh. Hi bantukin Putin nih a duhmi tuahnak caah caantha a petu hi President Yanukovynch hruaimi Ukraine cozah a si kan ti ahcun kan palh lem lai lo. An ram chawlehthalnak kha pumpak miakmainak caah aa ningcang loin an hman i siangpahrang bantukin khua an sa nain Ukraine cu leiba nih a nenh. Cu tik ah an ram sersiam thannak ding caah leiba cawi an hau. Mi tam-u nih EU he chawlehthalnak in ipehltleih deuh i anmah sin ah phaisa cawi an duh lio ah Yanukovych le Russia ciruang mi tlawm-u nih Russia sin ah cawi an duh ve. Cu ti cun, anmah le anmah cu mizei sin ah dah do kan cawi deuh lai tiah an buai i Russia nih caantha laknak ah a hman.

Zeisihmanh ah amah tein aa penmi ram pakhat i a nawlngaihnak cu upatnak pek piak loin ralkap thazang in luhhnawh cu zabu 21st chan vawleichung phung a si hrimhrim lo. Putin nih a tuahmi hi tuk a sum rumro ko. Zeibantuk in hmaimilh aa timh zong ah cohlan awk a tha lo rengreng!

"Ukraine buainak ah ralkap thazang hmang in ithlak lo ding in Obama nih nawlnak le cerhronak a tuah len nain Putin nih a ngaih duhlomi nih zeitlukin dah USA thazang a ter cang ti a langhter" tiah mi tampi nih an chim. Mi cheukhat lebang nihcun "Obama nih a ralchiat tuk caah a nun aa neem ter i Russia nih US a nehsawh salam cang. G.Bush nih President a tuan lio si sehlaw Putin nih hiti hin a cawlcangh ngamnak ding a um lo" an ti. Republican party nih an upat ngaimi North Carolina senator, Lindsey Graham hna nihcun "kan president nih TV in mi zapi sin ah au lengmang ti hlah seh, Russia caah capo bantuk men a lo le kan ram dirhmun a niam ter chinchin" ti tiang in CNN sin ah a chim.

Obama a huatu pawl nih an chim bang in Putin nih Ukraine kong ah Obama bia a ngaih duh lomi hi US a nehsawh caah a si taktak hnga maw? Asiloah, ral tuk a hua tuk cangmi US mipi duhnak zulh deuh in a kal zungzalmi Obama hi a nem tuk ko tiah a ruah caah a lor bia maw a si tak hnga? A hman, Putin nih Obama a t'ih lo! G. Bush zong a t'ih naisai lo___Bush nih President a rak tuan lio, 2008 ah Putin nih Georgia cu hriamnam in a rak luhhnawh i a duhduh in a cil ko kha teh. Bush nih a rak thlauhnak kha a rak ngai ve maw? Ngaih naisai cu! Bush le Obama zong nih Putin cu an t'ih ve fawn lai lo! Pakhat le pakhat an it'ihnak ding a um lo____vawleicung ram thawngtha bikbik hruaitu cio cu hme an si leh hna cu!

Putin, Wolf Rider

Putin nih Ukraine buainak kong ah Obama bia a ngaih duhlo cu a ralchia ai tiin a neek caah a si lo. Ukraine daihnak le chiatthatnak cu Russia caah cun a biapi tuk lawmmam nain US caah cun zeipi a si lem lo. Ukraine nih zinan le datsi/diesel (oil and gas) an hmanmi dihlak i 50% renglo cu Russia nih a zuarhmi a si. Cu lawng hlah, EU ram pawl nih Oil le Gas an hmanmi dihlak i 30% cu Russia sin in an cawkmi a si. Russia in Europe lei ah a kalmi Oil le Gas Pipe ngan pipi nih cun Ukraine ram an tan(Russia nih Ukraine sin ah man deng deuh(discount) in Oil and Gas a rak zuarhnak zong hi mah hi ruang ah rak si sehlaw a dawh). President Yanukovych kuttang ah chawlehthalnak a rawk i leiba nih a nenhmi Ukraine cu EU nih euros 5 billion cawih ding in an i nawl len lio ah Russia nihcun 15 billion cawih ding in ready ka si a rak ti peng kha mu. Russia caah cun Yanukovych kha mipi nih an duhlo ko zong ah hramhram in nawlngeihnak chuh a ngah hrimhrim lo. Zeicatiah, Ukraine ah Russia interests a tamtukmi kha a kilvengtu hruaitu a si. Democracy phung a hmangmi EU he pehtleihnak fek ngeih a duhtu President nih a hruaimi, ram sifak Ukraine vawlei chung in an zinan pipe pipi an kal dingmi cu an ruat kho ve ruam rua lo. Ukraine rammi nih zalonnak an hmuhnak ding a si ko zong ah an buai ding a duh hrimhrim lo. Cucaah, Obama nih US interest tuakin ruahnak a pekmi cu Putin nih a cohlang kho lo hrimhrim. An ruahning aa dan tuk hlei ah an dirhmun teh aa lo lo tuk cu!

Senator Graham chim bang Obama nih "ka bia a ngai lo ai" tiin dai tein um ziar sehlaw US caah a tha deuh tak hnga maw? Vawleicung ah pumpak zalonnak le sit'hatnak a upatmi ram thawngbik hruaitu dirhmun in a hman lomi cu a hmanlo tiah a au hrim awk a si ko. Obama nih ramdang hruaitu sin ah a au hlei ah TV zong in a aumi hi a dik tuk. Hriamnam hmang in lehrulh awk a thatlo caah lamdang in dandatnak phunphun pek ding in hehchat in aa zuam. Ukraine mipi sin ah kan dir ko timi langhternak caah Kiev ah a Secretary of State, John Kerry cu USD 1 billion bawmhnak phaisa he a tlah. Russia cu chawlehthalnak in hnawn i G8 chungtel si nak zong in hlawt ding in biatung a dirh nain Britain le Germany tibantuk nih an lungtlinpi lo. European Union chungtel ram pawl cu Russia zinan le disel tamtuk a hmangtu an si caah Russia he chawletthalnak tuah lo ding cu an tih tuk. NATO chungtel ram pawl nih chawlehthalnak phihkhar ding in an dirpi khawhlo tik ah Putin hnakhaw ah Obama bia a thang lo ngaingai.

"Putin hi a khuaruahning aa makcah ti rua lo, phone in kan ichawnh lio a biachimning ka tuak ah thil sicanning thei huaha loin molhmeh sehlaw ka dawhter" tiah Germany Chancellor Merkel nih Obama cu phone in a chimh ko bu ah hriamnam hmang loin daihnak serding ah a lungdong lo. Paris ah Russia ramleng vuanci Lavrov he ton biaruahnak ngei ding in tuzing ah Secretary Kerry a thlah thiamthiam. Nikhat chung ah voihnih khengte____zingka ah Russia to France ambassador inn ah le zaanlei ah US to France ambassador inn ah____tonnak an ngei ko nain Lavrov nih Ukraine caankarlak ramleng vuanci Deschchytsia cu a ton duhlo caah hnatlaknak ngaingai an ngei kho lo. Sihmanhselaw, ton biaruahnak ngeihthan zau ding in lungtlinnak tu cu an ngei khawh caah Obama le Kerry nih daihnak serding in an izuamnak cu pakpalawng cu a si lo kan ti ahcun kan palh lem lai lo.
Lavrov and Kerry in Paris

Ukraine cu Putin nih ralkap hmang in ningcang loin a tuaitam caah vawlei pumpi cu buai-ur in a um ko rih. Luhak Putin tuahsernak zoh ah siseh, mah zawnruahnak lungthin in ram a rak hruaitu Yanukovych le a hawile pawl nih an hrawk dihmi Ukraine ram siseh, an sin in cawn duh ding a um lo. Sihmanhsehlaw, Ukraine nih an kan hmuhsakmi a um. Cucu, hihi a si. Nan duhnak aa khat lomi kha biaruahnak in nan tei khawh lo i lungrual loin nan it'hencheu dih ahcun luhak mi puanghrang nih an dolh hna lai. Nan ram pennak kha nanmah kut cung ah a um khawhnak ding ahcun chawlehthalnak ah nan thawn hrimhrim a herh, rammi an sifah tuk ahcun cozah doh in an au lai. Mah tein cham khawh lomi leiba nan ngeih ahcun mizei sal deuh dah kan si lai timi nih an buaiter hna lai.


4 comments:

  1. Sang Bawi,,, Nang le Ceupi catial hi ka rel duh phun ngai te asi,, catial thiam hi zeidang lak ah ka duh bik mi pakhat asi nain ka ti kho lo,,, ka lungfak,,, cucaah mi ca tial cia rel lei in ka ttang.

    ReplyDelete