"Mirang mino pawl hi pumh an hmang lo, biakinn mui hrimhrim hi an hmu huam lo, Clubs le nuamhnak hmun lawngte ah an caan an hman dih....Hi nih hin an tlau bak ko ti a langhter ko" tiah Laimi tampi nih kan soisel tawn hna. Soisel zong cu an tlak taktak. Ninga Ni zaanlei hrawnghrang poah cun zeidang tuak loin "Party" tibantuk rumro cu an i buaipi hrim. Laimi he cun kan idang ngaingai i lunglawmh awk ngai a si ko. Asinain, Laimi mino tam-u nih Pathian thangthatnak biakinn kan kal tik ah kan umtuning ka zoh ve lengmang ah aa pum lomi he kan idannak a um tuk lo___kan thutnak hmun dah ti lo. Kan hnuzarh Pathian Ni pumhnak ah ka zirlei ka zoh, tlangvalno panga hrawng nih an zapi tein an phone an ichuah i game an i celh. Ka hnulei tlang ka van zoh than. A thumi tlangval pathum ning tein an lu an khun i an phone an bih viar ve thiam___ka zoh hna le zoh hna lo hmanh an thei lo. Ka hmai tlang ka bih than, nungak pawl zong an si ve thiamthiam.
Phone a dek peng ko mi nihcun thawngtha chimtu nih a chimmi an thei ngai hnga maw? A fiang tuk! An hnakhaw nih a theih sual hmanh ah an tluak ah a lut bal lai lo. Sociologists nihcun "minung nih kan theihmi poah hi kan thluak ah a phan loh, kan theihmi nih kan chiatha thleidannak kha ihlau lakin a suk hnu lawng ah kan thluak a cawlcang" an ti. Pathian biaknak hmun ah kan phan nain biatak kan theihlo ahcun biakinn a phan lomi he kan idannak ngaingai a um lem lai lo dah ka ti. Kan biakmi Pathian cu "Thlarau" a si caah "Thlarau le Biatak" lawnglawng in biak a duhmi a si fawn cumu.
Aii! Thinlung dihlak in thangthat le biak lawng bak a duhtu thangthatnak biakinn chungah ningcang loin a cawlcanghmi zumtu nak cha cun "Biakinn" phan lo lawlaw in a umziarmi zumtu cungah thluachuahnak a um deuh lehlam kho hnga lo maw?
*******************************
A nuhrin thluak cu van a tawng tiah ka ruahmi Interview Bawi(FB min) nih "Laitlang ka rak um lio i ka rak molh ning kha cu, khi thluk Burma ram uknak a chiami khi dawh a chiatnak pakhat taktak zong ka rak hmuh lo ko cu" a ti tawn. A hman kho tuk! A rak chia tuk rumro le zapi-zaran nihcun a chiatnak hmanh kan rak thei kho lo. A minung zong a kan chiat chih viar! Tlangcungmi kan ca ko ah a chiatning a zulhma. Kan biaknak, kan nunphung le kan caholh hlohhlak hmasa i kan miphun tiangin dawp teding in acozah nih an kan zalh. Cucu, kan pale hna nih lam kenkip in an doh. An fimnak, thiamnak, chawva le caan lawng si loin an nunnak tiang an thap i an pek. Upat awk an tlak tuk!Pumpak ral a si lo i Miphun ral a si caah mi tlawmte nih doh awk a tha lo. Miphun ral a si caah Miphun ning in doh hrimhrim a herh. Mah cu kong cu mipi sin ah biachimnak caan t'ha an hmuh fate bakheih in an kan kheih ve. Tik ah, Miphun dang bantuk cun kan t'hawng rih lo nain aluancia kum tlawmpal kan rak dirhmun he cuaithlai ahcun kan cak deuh ngaingai. Hihi Ram le Miphun caah Nunnak pekin rian a tuantu hna nih an riantuannak kha Chin Miphun a kan dawtu Pathian nih thlua a chuah caah a si ko. Sihmanhsehlaw, kan duhmi dirhmun kan phak khawhnak ding ahcun tampi kan t'hawn deuh rih a hau. Cucu, ramkhel lei ah a kan hruaitu upa hna nih an ifiang tuk. Anmah cu van chim lo, khirhfabu hruaitu Pastor le fimnak phunkip a cawng liomi mino hna hmanh nih kan ifiang tuk.
Ramkhel(politics) hi a biapi tukmi thil a si ko. Uknak phunglam t'hat'ha hmang in acozah nih ram a hruai ahcun mipi caah zalonnak,sit'hatnak le nunnuamhnak ti bantuk thiltha tampi a chuak. Sihmanhsehlaw, politics lawng bak nihcun Miphun(mibu) pakhat kha dirhmun niam in hmun sang ah a cawi kho ve lem lo. Miphun pakhat nih Miphun dang bantukin a t'hancho khawhnak ding ahcun a chungtel minung hna nih thil phunkip an thiam hrimhrim a herh. Cucu, a thangchomi ram hna an sining zoh tikah a fiang tuk. Minung pakhat cio nih anmah le an tuahmi cio ah thiamnak hmu kho ding in an buai cio. Thimnak a um caan ahcun an duhnak an langhter nain politics kong ah zapi-zaran an buai lo. Minung t'hanchonak a pe kho taktaktu a simi, fimthiamnak cawnnak le chawlehnak ko ah hin thazang an chuah cem.
Uknak t'ha in caan saupi aa uk cangmi vawleicung ram thangcho hna he kan sining tahchuh cu aa dawhcah lo ngai ko. Kan dirhmun le kan sining aa dang tuk rumro. Anmah bantuk bakin kan si ding a si tiah ka ti ngam ve naisai lo. Sihmanhsehlaw, "kannih cu dohthlennak(revolution) chan ah kan um caah mi zeipoah nih ramkhel kong ah kan buai dih cio ding a si ko" tiah kan ruahmi hi a poi ngaingai rua ka ti. Pastor in lamkam ril zuu-ta-ma tiang in ramkhel kong ah kan buai dihmi hi miphun pakhat dirhmun in thilt'ha cu a si lem lai ka zum lo. Laica in rel awk a ummi tlawmpalte cu ramkhel kong rumro__medicine a cawng liomi zong nih Laica in ca a tial ahcun ramkhel kong deuhvak thiamthiam. Zeisihmanh ah a tialtu lawng mawhphurh awk an tha hnga lo. Catialtu nihcun careltu nih an rel huammi poah khi tial deuh a si ko.
Miphun fate pakhat dirhmun in Politics ah fak tukin kan ibualh dihmi hi ka ruah ve tawn ah ka sia a rem lo. Kan khelmi zalonnak le mah tein khuakhan lairelnak te hna khi va hmu taktak usihlaw zeidah kan lawh te hnga. Kanmah tein kan itawlrel kho taktak hnga maw? Ramkhel thiam mifim le mihrut lawngte nih miphun pakhat van siamremh i van cawisan dingmi cu a si kho lo ngaingai men lai awh. Ramkhel lei lawng ah kan zapi in buai-ur loin thanchonak caah a herhmi fimthiamnak phunkip cawnnak ah le chawva kawlnak ah hin teirial deuh kan hau tuk lawmmam ve ko rua. Atu kan sining ngaingai hin cun kan khelmi kan va hmuh hmanh ah khin kan kengkawi kho tak hnga maw???
*****************************
Aluancia kum tlawmpal chung ah Chin mi dirhmun in a t'hangcho bikmi cu Media le Journalism riantuannak a si men lai dah ka ti(research ka tuahmi cu a si lo). Chin miphun tengnge cio nih kanmah holh le ca cio in kan ngeihmi media riantuannak hi a karh taktak. Vawlei kildeng ah a cangmi thil tampi cu a ni lila ah Laica le Laiholh in rel khawh le ngaih khawh an si cang. Zawnruahnak lungthin he teimak chuah in rian a tuantu hna cungah lunglawmhnak a tam ko. Upat awk an tlak tuk. Ka upat tuk hna. Sihmahsehlaw, naihrawng ah Laica in ka relmi thawngpang cheukhat nih siarem loin an ka tuah. Laica in ka rel hna nain ka fian lomi a tam taktak. Voikhat in ka nolh than tawn. Ka fiang hlei lo___Laica cu ka thiamlo nain lungfian ding in aa rel kho lo tiang in a thiamlo cu ka si lo cu mu. A donghnak ah phun dang piin ka fiang tawn. "A tialtu nih a theihfian taktak lo buin a tialmi cu zeitindah ka fian khawh reng lai, midang zong an fiang cio lai lo" ti khi ka fianmi cu a si theu.Voi tampi cu Laiholh lawng a thiam i Laica lawng a rel khomi miphun hawi nih an theihhngalhnak a kauh deuhnak hnga tiah zaanghlei cawi in bia kan chim i ca kan tial cio tawn. Sihmanhsehlaw, kanmah hmanh nih kan theihfian ngaingai lomi thil kha fawi tukin kan chim/tial tikah mipi caah t'hathnemnak chuahpi loin sunghzatlaknak tu a chuahpi. Lai miphun nih hruaitu kan ngeihmi hna le Media riantuantu hna nih hin "Uninformed Public" nak in "Misinformed Public" hi a t'halo deuh ti thei in an chim dingmi le an tial dingmi poahpoah cu t'ha tein zohfelnak ngeita hmasa hna sehlaw a t'ha tuk hnga mu. Atu kan kalning hin cun Laiholh lawng a thiam i Laica lawng a rel khomi poahpoah cu "Misinformed" viar te dawhin kan um ko lo hme maw???
*************************************
Cel domh in khua ka ruah lengmang ah ka khuaruah a har cemmi cu zeidang a si lo. Keimah cungah Pathian a t'hat zia hi a si. Ka hngakchiat lio ahcun kan innpa pawl he thilsuknak satpia kan rak i hlang tawn. Sihmanhsehlaw, atu ahcun ka duhmi poah ka ei i ka herhmi poah ka ngeih. Nun khuasaknak ah champhang loin ka um. Kum 20 chung hrawnghrang te ah ka sining Van le Vawlei in aa thlenmi kong hi ka ruah poah ah ka ruahnak nih a phan lo. Keimah thilti khawhnak ruangah a si hrimhrim lo ti cu a fiang tuk___minung fa nih tuah khawh ci khi a si lo rengreng! Pathian lawnglawng a si ko. "Keimah hmanh kha a ka dawt caah ka lung aa lawm ngaingai" timi hla hi sak peng ding ka si nain ka sa kho tawn lo.....
No comments:
Post a Comment