Zeiruang ah Israel nih Obama cozah a huat?

Sal ah rak ruahmi vun(cuar) nak miphun chungin innrangpi nawlngeihnak t'hutdan cungah a t'hu hmasa bikmi, President Barack Obama hi Laimi bantukin mindin a ngei ve. A chungkhar le a hngakchiat lio a lente celht'i hawile nihcun "Barack" an rak ti. Atutiang zong ah ngamhtlak ngaiin a mindin in an auh peng ko, ti a si. Laimi tampi nih ek ngeilo tlukah kan ruahmi Israel miphun nih caan thum kelte an ram hruaitu caah an thimmi, Benjamin Natanyahu zong hi a dawtu a miphun hawi nih a minfak in an au siang tuk lo. Dawtnak in "Bibi" an ti. A hngakchiat lio ahcun a hawile rual lawng nih "Bibi" an rak ti nain atu ahcun a uartu Israel miphun poahpoah nih "Bibi" an ti cang. Kei zong nih tutan ka cabia ahcun an mindin in ka auh ve hna lai. Rak ka theihthiam piak hram ko uh. Kan hngakchiat lio ah kan rak ikomh ruangah si loin mindin auh hi ka uar ve rengreng ruang ca tu-ah a si.

Barack le Bibi

Israel le United States cu pafa bantuk an si. Aa then kho an si lo. Hringtu pa nih a fa a dawt i a kilhkamh bantukin US nih Israel cu aa semka in a dawt i a ven zungzal. Cucaah, ramdang pehtleihnak thiamsang cheukhat nihcun Israel cu USA i states(pine) 51 nak a si, an ti theu tawn. Atulio Obama cozah zong nih Israel cu an fapa bantukin an kilhkamh thiamthiam ko. Sihmanhsehlaw, Bibi hruaimi Israel cozah nihcun "tuan deuh US cozah dang bantukin Barack cozah nih an kan dirkamh taktak lo" an ti. Barack le Bibi karlak pehtleihnak hi a lenglang incun aa dawhcah ngaimi a lo ko nain a chunglei in aa mahcahlo nak a sau cang. Naihrawnghrang in aa mahcahlo a zual chinchin. Atu bantukin Barack le Bibi asiloah US le Israel pehtleihnak a rawktertu hi thil tampi a um. Sihmanhsehlaw, a ngan bikbik pathum te lawng ka langhter lai;Iran Nuclear, Syria buainak le Israel le Palestine remdaihnak.

Iran Nuclear Kong ah Lung ihmuhlonak

Nikum November,26 ah khan Barack cozah nih hruaimi vawleicung ram t'hawngt'ha bikbik ramruk nih Rouhani hruaimi Iran cozah thar he Iran Nuclear kong ah caan karlak hnatlaknak an ngei. US, Britain, France, Germany, Russia le China nih Iran he hnatlaknak an ngeihmi cu "Iran nih Nuclear a sermi program cu thla ruk chungah bomb serkhawhnak he aa hlat deuhmi electric chuahnak program lei ah a kir ter lai i mah cu a tuahmi man ah kan phihkharmi chawlehnak kan dinhdorh piak ve lai" timi a si. Caan sau hnatlaknak tling taktak cu thla ruk chungah tawlrel ding in an kap hnih in Geveva khua ah lungtlinnak an rak ngei kho. Barack cozah hrihhawhnak in a chuakmi hnatlaknak cu Bibi cozah le Israel mipi nih an huat tuk. A ruang cu "Iran nih Nuclear a sernak program a ngol hrimhrim lai" timi a si lo caah a si. Iran nih a nuclear sernak program cu a ngol pumpuluknak hnga namchih ding in Bibi nih Barack cu a nawl lengmang nain Barack nih a lu a lei.

Iran Nuclear kongceihtu hna

Barack nih Bibi ruahnak a cohlanlo hi Israel ral nganbik Iran nih Nuclear ngei seh ti a duh caah a si lo. Bibi ruahnak pekmi cu a taktak ah hman awk a t'ha lo tiah a ruah ca tu-ah a si. "Chanthar vawlei tuanbia ah a fak bikmi chawleh phihkharnak cu keimah hruainak in Iran cungah kan hman i nan ka bawmh cio caah a theipar kan hmuh. Cucu, Iran cozah nih an Nuclear kong ceih dingah cabuai cungah an van chuah hi a si. Nan hlawt hrimhram lai tiin kan namchih hna ahcun biaruah duh loin an kir hrimhrim lai. A fiang tuk ko. Kan hmanmi chawleh phihkharnak ruangah fak tukin harnak an tuar buah Iran mipi i 68% nih teh electric (energy) chuahnak ding caah Nuclear ser dingin an lungtlin ko cu. Iran nihcun zeibantuk Nuclear hmanh a ngeih ding hi ka duh ve naisai lo. T'ih a nung tuk ti ka theih ko. Sihmanhsehlaw, IAEA mit thlirhnak tang ah electric chuahnak ding ca lawng ah hman dingmi Nuclear an ser lawlaw ah hin aho kan ca poah ah a t'ha bik ko lai. A ngaingai tiah cun anmah Iranians nih hin kanmah Americans le nanmah Israels bantuk tein ram pakhat dirhmun in mei peknak caah Nuclear sernak nawl a ngei ve ko dahkaw.....Zeisihmanh ah daihnak caah caant'ha pek ka ngamh ko, Israel nih nan lungtlinlo ko zong ah...." ti hi Barack dirhmun a si.

Barack le Bibi A hlatter Chinchintu Syria Ramchung Ral

Syria ramchung ral cu kum thum renglo a si cang. Mah hi mah le mah dohthahnak ral nih Syrian minung 100000 renglo nunnak a lak cang. UNO nih an thanhning ah ram ngeilo bang in mi ramdang ah aa dupmi Syrian minung hi 2000000 an reng ti lo. Daih a thiam lomi Syria ramchung ral kha Iraq le Iran ti bantuk ah hmun a khuarmi muslim ralhrang pawl nih caant'ha ah an ilak i Syria ramchung ah an lut i an duh poah in khua an sa. Mah cu nihcun Syria buainak a fak ter chinchin. Cucaah, chanthar vawlei tuanbia ah a fak bikmi minung harsatnak a si, an ti phah. Cozah dotu hriamtlai bu hna nih an buhrit an celh ti lo caah aluancia thla hnih khan Assad cozah he remdaihnak ser hram an thok. Minung tamtuk nih an nunnak an pek nain an rak dohhnawh chanmi zauk phung le zalonnak tu cu hmuh dawh an si lo. A dotu hna nih an teilo caah Syrian mipi tamtuk a t'hattu President Beshar Assad zong nih a t'hutdan t'umtak hlei dawh a si lo.

Ramchung ral ruangah a paammi Syrian mipi 

Syria le Israel cu aa daw bal lomi ram innpa an si tikah Syria ramchung buaibainak nih Israel humhimnak tampi a nuarsuan.  An caah nunnak thawtnamnak zong a um ti lo i lungdong sivang in khua a sami, Israel a hua zungzaltu Syria mipi hlei ah Iraq le Iran in Syria ramchung ah a van lutmi Muslim ralhrang cu Israel caah cun tih an nung hringhran ko. An duh caan poah ah an kan den salam lai tiah Israel nih an phang tuk. Atu bantukin thil a cannak hi a dang thil tampi lakah Barack hruaimi US cozah nih a tuah dingmi a tuahlo caah a si, an ti. "Barack nih Syria cu chemical weapons a hman caah ka kah  lai tiah thawng a thanh nain a kah taktak lomi nih khua tamtuk a sual. Muslim pialsual hna nih Israel hi kan kah zong ah US nih an kan deng taktak lem lai lo, titiang in a ruahter hna. Atu ah hin kan innpa pawl he ral ido taktak sihlaw Barack nih hriamnam he an kan dirpi taktak lai maw, timi hi ruah awk a um ngai" tiah Israel hruaitu cheukhat nih US an zumhlonak kong an chim len. Syria buainak kong ah Barack a mawhchiat biktu vawleicung ram hruaitu pakhat cu "Bibi" a si thiamthiam.

Barack nih Syria cu "chemical hriamnam(weapons) na hman caah kan in kah lai" a ti nain a kap t'han taktak lo. A ruang cu Putin nih a hawi Assad kha lam dang in a lem khawh caah a si. Putin cozah hrihhawhnak in Russia, US, UNO le Syria nih Syria Chemical hriamnam hrawhnak ding caah hnatlaknak a ngeih khawh caah US nih Syria cu a kap t'han lo. An hnatlaknak minthut bantuk tein UNO nih Syria chemical hriamnam pawl cu an hrawh cuahmah lio a si ko rih. "Syria ram buainak cu anmah ramchung mipi nih an uknak kong ah an buainak a si caah a chungah kan vai thlak tukding a si lo. Sihmanhsehlaw, Assad cozah nih sualnak ngeilo mipi sin ah chemical hriamnam(dat) a hman caah vawleicung pumpi nih kan ihrawmmi phung a buar. Cucaah, dantatnak pek awk aa tlak i pekding ah ready ka si taktak ko. A neemmi dantatnak nihcun a chei lo caah hriamnam bakin den a hau tiah ka ruah i den ka timh taktak. Sihmanhsehlaw, bomb hmang in dantatnak pek cu ka duh bikmi a si hrimhrim lo. Zeicatiah, Syria mipi caah harsatnak tamtuk a chuahter lai. Assad cozah nih an thuhmi chemical dat t'halo pawl kha kan bomb tlakmi nih an khen sual hna lebang ahcun vawlei pumpi tiang in zawtnak t'halo phunkip a chuah ding a si. Cucaah, atu bantukin dantatnak pek ka timhmi t'ih ruangah Assad cozah nih "kan ngeih ko" ti hmanh ah an rak chim duh bal lomi dat t'halo pawl vialte UNO kut ah an up dihmi hi thilt'ha tuk a si. Syria kah ding in thawng ka thanh cang nain ka let t'hanmi cungah a duhmi poah nih mawh ka phurh ko u, kai thimmi a si ko" ti hi Syria kong ah Barack dirhmun a si.

Israel le Palistine Remdaihnak

Barack nih US ramleng vuanci caah John Kerry a thimmi cu vawleicung hruaitu vialte nih an thangt'hat dih. Kerry nih atulio vawleicung buainak phunkip ah US aiawh in a cawlcanghmi  zok tikah thangthat awk a tlak hrimhrim. Din loin khual a tlawn peng caah Bibi hna nihcun "aa hngilh bal lomi ramleng vuanci" tiah minthar a pek phah. Kerry nih US ramleng vuanci rian aa khinh bakin lohma kaupi pakhat a domh colh. Barack nih a term khatnak lio ah a rak awt nain a thi t'hanmi "Israel le Palistine Remdaihnak Biaruahnak" kha a thar in a nunter t'han. Aa hlat tukmi an ruahning theihfian khawhnak ding caah a thazang le a caan sunglawi tampi a pek. Kap hnih nih an lungtlinmi hnatlaknak a chuah khawhnak ding caah tiin thla kua chung ah voi 12 khengte a tlawn hna. Chunchun zaanzaan in Bibi le Abbas cu bia a ruah hna i ralt'ha tein daihnak lei ah kar hlan dingin a forhfial hna.

Israel le Palistine hruaitu hna he ton biaruah voi tampi a ngeih hnu ah cabuai cungah "Daihnak Biaruahnak" taktak a chuah khawhnak ding caah Kerry nih Plan pakhat a ser. Mah cu Plan ahcun kap hnih nih daihnak an duh taktak ko ahcun an sungh veve dingmi thil tampi a um. Tahchunhnak ah Israel nih West Bank ah innlo an sak liomi vialte an ngol chung rih hlei ah thong an thlakmi Palestinians pawl kha a tiptip in an chuah hmasa hrimhrim hna lai, ti aa tel. Palistine zong nih 1967 hlan ah an rak ngeihmi ramri ning thengtheng tein Israel sin in hmuh t'han dingah hal lem loin aa rem bik ningin hmun thlennawnnak cohlan ding, ti bantuk aa tel ve thiamthiam."Israel le Palestine nih daihnak ser an duh taktak ko ahcun Kerry Plan hi an cohlan ding hrimhrim a si" tiah Middle East experts tampi nih an dirpi. Israel nih Kerry chuah pimi Plan cu lungtling tein an cohlan duhlo caah Barack cozah nih lam phunkip in an lem hna. Palestinian he daihnak biaruahnak cabuai ah nan chuahnak ding a si ko ahcun "Jonathan Pollard" zong kan in thlah piak hna lai, titiang in an lem hna____Pollard hi US cozah nih a ngeihmi thilthup tampi kha Israel cozah sin ah a phuangtu Israel sungt'hoh(spy) a si caah US nih chanchung thongtlak dingin dantatnak an pekmi a si.

Bibi cozah nih Secretary Kerry kalpi mi remdaihnak biaruahnak(Peace Process) cu a cohlang bantuk tein an i um ter peng ko nain an rak cohlang taktak lo. Palistinian thongtla cheukhat cu an chuah hna nain lungtlinnak an rak ngeihning bantukin pehtlai in an chuah duh taktak hna lo. 1967 lio ah Palestine sin in hramhram in an lakmi, West Bank ah innlo saknak program cu ngol chung dingin Israel nih biakamnak an ngei nain an ngol taktak naisai lo. Innthar 700 sak dingin Israel innlo vuanci zung nih lelan an suai. Tikah, Palestinians nih US le Israel sin ah an biakamnak pakhat a simi an let ve. Vawleicung ramkomh buu 15 ah ram pakhat dirhmun in chungtel si nak nawl an sawk. Cuticun, Kerry hmang in Barack nih Israel le Palestine karlak ah remdaihnak ser aa timhmi cu thlitu lak voihvoih bantukin a vaivuan viar dengmang bantuk a hung si.

April,8,2014 ah Secretary John Kerry nih Senate(a-t'hat-hluatdaw) ramleng pehtleihnak committee sin ah a riantuannak report peknak le bialehnak a ngei. "Atu bantukin Israel-Palestine remdaihnak biaruahnak kan timhtuahmi a rawknak ah an kap hnih ningin thianchek awk an t'ha veve lo. Asinain, rawkral aa thoknak taktak cu Israel tuahsernak ruangah a si ko. An karlak ah daihnak a len dingmi cu kan duh tuk hringhran i kan tuah khawhmi poah cu kan tuah dih ko. Sihmanhsehlaw, anmah nih zalonnak le nunnuamhnak cheukhat hlawtin an lungthin takin daihnak ser an duhlo chung poahpoah cu daihnak a chuak kho bal lai lo. Hi tlukin atulio ah buainak a tammi vawlei ah rian dang t'uan dingmi tamtuk kan ngei. Daihnak ser kan duh ko tiah a au len ko nain daihnak ser taktak a duh lomi karlak ah daihnak ser dingin va zuam peng ding ah caan kan ngei lo. Anmah an i ready tik poah ah ready kan si peng ko" tiah Kerry nih lungrawk ngaiin senators sin ah bialehnak a tuahnak ah a chim.

***********************************

A hlan US President nihcun an palh pek an hman pek ah Israel hi tongta dirkamh in an rak dirkamh peng tawn. Palestine he an buai caan poah ah ahodah a palh timi zoh lem loin US ramchung ah a t'hawng tukmi Jews mifim le mirum buu pawl nih an dirpi mi agenda hnon piak lai phan ah Israel an rak bawmh zungzal. Barack tu cu aa phun dang ngai. President dang bantukin US nih Israel a pek tawnmi ralvennak, chawlehnak  le a dangdang bawmhnak cu t'ha tein a pek peng ve ko. Sihmanhsehlaw, Bibi cozah le Israel kha t'hangthatnak a pe peng lem hna lo. Fak thlorh in fak loin an dirhmuntu kha fiang tein a chimh hna. "Daihnak nan duh i vawleipi he hmunkhat ah daw tein khuasak nan duh taktak ko ahcun cu hlan bantukin nan nun awk a si ti lo. Palestine he remdaihnak nan ser a hau i Iran he rualremnak lam nan kawl a hau. Syria le nan pawngkam ram dangdang ah khua a sami Muslim hna he nan idawt hrimhrim a herh. Mah hi vialte tuahnak nih Israel caah caantawi sunghzatlaknak tampi a chuahpi ko lai. Mi tampi nih a hlawt zong an in hlawt ko men hna lai. Sihmanhsehlaw, hruaitu nih ralt'ha tein a hmanmi lam nan zawh ngam a herh. Mah cu a harsami lam nan ithim poahpoah ahcun bawmhnak kut chan ding in ready peng kan si ko" a ti hna. Cu bia cu "Pathian nih an kan pekmi ram cu kan kauh khawh chungin kan kauh lai i kan ven lai" tiah aa chalmi Bibi le Israel mipi hnakhaw ahcun a kha tuk hringhran ko rua.

Theihternak: Israel le a pawngkam ram pawl buainak hi cu vawleicung ah a hnoksak bikmi buainak a si caah cabia tawi tein cun fiang ngaiin t'ial awk ah a har ngaingai. Keimah t'ukt'ak nih cahmai pakhat in ka t'ialmi hi cu a tlinglo taktakmi a si. Israel-Palestine remdaihnak kong ko hi a tlinlo hlei ah a fianloning a zulhma lai. Rak ka theithiam hram u. Caan ka ngeih tikah peht'han khawh kai zuam te lai. Israel kong kan chim tik poah ah an pawngkam Muslim ram pawl le US he an ipehtleihnak rumro lawng hi kan zoh theu tawn. Sihmanhsehlaw, fiang deuh in atulio Israel sining hmuh khawhnak ding ahcun vawleicung ram dang hna nih zeitindah an hmuh ve timi khi a rak biapi tuk. Ram dang hna nih Israel kha a sining dikthlir tein an hmuh khawhnak dingah rian a tuantu buu pakhat a um. Mah cu kong deuh cu thai khawh kai zuam te hnga.